اهمیت شناخت خداوندشناخت خداوند از مباحث علم کلام و امری فطری و عقلی است که مورد تایید قرآن کریم می‌باشد. اهمیت شناخت خداوند به خاطر این است که ایمان، عمل صالح و سعادت انسان و همه معارف اسلامی وابسته به شناخت خداوند است. ۱ - شناخت در قرآناهمیت علم و شناخت علاوه بر آن‌که فطری و عقلی است، مورد تایید وحی نیز می‌باشد. قرآن با تایید این حکم عقلی و فطری، انسان‌های دانا و نادان را یکسان نمی‌داند: «هَلْ یسْتَوی الَّذینَ یعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لَا یعْلَمُونَ آیا کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند یکسانند؟» از سوی دیگر قرآن انسان‌هایی را که از ابزارهای شناخت خود بهره کافی نمی‌گیرند نکوهش کرده آنان را همانند چهارپایان بلکه گمراهتر می‌داند: «وَ لَقَدْ ذَرَاْنَا لِجَهَنَّمَ کَثیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَ الاِنسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا یفْقَهُونَ بِهَا وَ لَهُمْ اَعْینٌ لَا یبْـــصِرُونَ بِهَا وَ لَهُمْ آذَانٌ لَا یسْمَعُونَ بِهَا اُوْلَـئِکَ کَالاَنْعَامِ بَلْ هُــمْ اَضَـلُّ اُوْلَـئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ در حقیقت بسیاری از جنیان و آدمیان را برای دوزخ آفردیم (زیرا که) دل‌هایی دارند که با آن (حقایق را) دریافت نمی‌کنند و چشمانی دارند که با آنها نمی‌بینند و گوش‌هایی دارند که با آنها نمی‌شنوند آنان همان چهارپایان بلکه گمراه‌ترند آنها همان غافلانند.» ۲ - وابستگی رفتار اختیاری به شناختملاک ارزش انسان و تفاوت او با دیگر موجودات، اختیاری بودن آن است. رفتار اختیاری انسان براساس آگاهی و گزینش صورت می‌گیرد. اختیار پس از آگاهی از خوبی و بدی رفتارها و کردارها و برگزیدن یکی از رفتارها معنی می‌یابد. قدرت تعقل هر انسان و راهنمایی‌های پیامبران الهی برای آن است که هر کسی از روی آگاهی و شناخت خوب و بد رفتارها، شیوه زندگی خود را تعیین کند. در اسلام و ادیان آسمانی، ایمان به خدا و عمل صالح به عنوان شرط دستیابی به سعادت اخروی، بر علم و شناخت مبتنی است. ۳ - اساس معارف اسلامیشناخت خدا، اساس شناخت‌های دیگر و مقدمه ایمان و عمل است از سوی دیگر، همه معارف اسلامی بر شناخت خدا مبتنی است و شناخت خدا، سنگ‌بنای همه استدلال‌های اثبات نبوت و معاد، پشتوانه احکام و ارزش‌های اسلامی است. اگر ما خدا را به اندازه کافی بشناسیم، حکیم و هدفمند بودن کارهایش روشن می‌شود و از این روش، موضوع معاد شکل می‌گیرد. با اثبات معاد نیازمندی بشر به معارف وحیانی به اثبات می‌رسد و لزوم آمدن پیامبران الهی و کتاب‌های آسمانی روشن می‌گردد زیرا انسان‌ها فقط با کمک حسّ و عقل، نمی‌توانند راه رسیدن به سعادت اخروی را به طور کامل بشناسد و نیازمند راهنمایی پیامبران الهی هستند. بشر بدون پیامبران الهی نمی‌داند کدام عوامل و شرایط در سعادت یا بدبختی اخروی او اثر دارد. و درباره اهمیت شناخت خدا، قرآن در بیان هدف آفرینش جن و انس می‌فرماید: «وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْاِنسَ اِلَّا لِیَعْبُدُونِ جن و انس را نیافریدیم جز برای این که مرا عبادت کنند.» «لیعبدون» در روایات به «لِیَعرِفون» تفسیر شده است. یعنی شناخت خدا مقدمۀ لازم برای عبادت خداوند است، زیرا شناخت خداوند به شناخت توحید، وجوب خدا، خالقیت، ربوبیت تکوینی و تشریعی و الوهیت خدا می‌انجامد. [۴]
فقیهی، سید احمد، خداشناسی، ص۱۵-۲۰، قم، مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه)، ۱۳۸۳، چاپ اول.
[۵]
طاهری، حبیب‌الله، درس‌هایی از علم کلام، ۱۳۸۰، ج۱، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول.
[۶]
حسینی بهشتی، سیدمحمّد، شناخت از دیدگاه فطرت، تهران، بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های شهید بهشتی، چاپ دوم، ۱۳۸۳.
۴ - پانویس
۵ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «اهمیت شناخت خدا»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۷/۲۷. |